Агульныя звесткі
Кожны, хто хоць раз задаваўся пытаннем «Наколькі выдатна мая памяць?», напэўна сутыкаўся з тэстам Джекабса. На думку шэрагу псіхолагаў (А.Р. Лурыя, Т.П. Зінчанка, А.М. Лявонцьева і інш) ён дае магчымасць ацаніць аб'ём Вашай кароткачасовай памяці. Самае "пацешнае", што гранічны лік дадзенага тэсту роўна 10, аптымальная адзнака - 7, сярэднестатыстычная - 5.
У тэсце Джекобса выкарыстоўваецца прадстаўленне (пры вусным ўспрыманні) шэрагу двух-, трохзначных лічбаў. Падыспытны праз некаторы час абавязаны аднавіць іх у дакладнай паслядоўнасці. З кожнай ітэрацыяй колькасць лічбаў павялічваецца на адзінку. Тэст спыняецца, калі колькасць памылак перавышае колькасць правільных адказаў. Пасля шматлікіх эксперыментаў па тэсце Джекобса было паказана, што сярэднестатыстычны чалавек не запамінае больш за 7 лічбаў у паслядоўнасці.
Ці праўда тое, што нам кажуць? І як быць з такімі людзьмі як Э. Бэл, Ю. Занг, Г. Карстэн ..., якія ў стане запомніць каля 2000 лічбаў за гадзіну (рэкорд у 1820 лічбаў усталяваны Э. Бэл ў 1999 годзе), г.зн. 33 лічбы за хвіліну. І гэта ўсё будзе датычыцца кароткачасовай памяці, бо яшчэ праз адзін гадзіну яны ўжо не ў стане аднавіць паслядоўнасць.
Сутнасць у тым, што тэст Джекабса тэстуе ня кароткачасовую памяць, а слыхавую рэха-памяць. Розніца ў тым, што рэха-памяць — гэта гукавы след у нашым слыхавым аналізатары (другарадныя вібрацыі ўнутранага вуха), падобна Эху ў гарах, і пры інтэрферэнцыі больш за 10 паслядоўнасцяў адбываецца непазбежная страта некаторых з іх.
Кароткачасовая памяць не мае дакладных межаў, непасрэдна залежачы ад нашых здольнасцяў і іх развіцця, але характарызуецца часовым інтэрвалам — каля 1 гадзіны. Аб'ём кароткачасовай памяці ўзаемазвязаны з увагай і мысленчымi працэсамi. Без належнай канцэнтрацыі кароткачасовая памяць не зможа ўтрымліваць больш Джэкабсава ліміту (10), але і не менш у выніку інертнасці нашага слыхавога аналізатара. Гэты "часовы прытулак інфармацыі" вельмі важны для сістэматызацыі інфармацыі і яе далейшага эфектыўнага выкарыстання. Бо калі кароткачасовая памяць не спраўляецца з апрацоўкай інфармацыi, тая "звальваецца ў кучу" у доўгатэрміновую памяць. I знайсці потым сярод гэтага разрознення патрабаваныя фрагменты не ўяўляецца магчымым (варта абмовіцца, што існуюць методыкі, дазваляючыя "навесці парадак" у галаве і нават аднавіць забытае).
